THƠ HỒ XUÂN HƯƠNG- THANH HAY TỤC???

Ngồi buồn chẳng có việc gì làm. Tớ giở ra đọc mấy bài thơ của Hồ Xuân Hương. Phải công nhận là hay. Bài nào cũng hàm ý cả. Trong thanh có tục , trong tục có thanh. .Không hổ danh là bài chúa thơ nôm. post 1 vài bài cho mọi người đọc giải trí và ngẫm nghĩ nhá. Chơi chữ vl luôn.

[i]
GIẾNG THƠI (1)
Ngõ ngay thăm thẳm tới nhà ông,
Giếng tốt thanh thơi,(2) giếng lạ lùng
Cầu trắng phau phau đôi ván ghép,
Nước trong leo lẻo một dòng thông.
Cỏ gà lún phún leo quanh mép,
Cá diếc le te lách giữa dòng.
Giếng ấy thanh tân ai cũng biết(3)
Đố ai dám thả nạ dòng dòng.(4)

(1) Giếng thơi: Giếng sâu.
(2) Thanh thơi: Trong và sâu.
(3), (4). Thả nạ dòng dòng: Tục ngữ có câu: "Dòng dòng theo nạ", nạ nghĩa là mẹ. Cái giếng trong và sâu kia, ai dám thả vào đấy một đàn "dòng dòng theo nạ"? Ví như người con gái thanh tân tươi tốt, ai cũng biết cả đấy, song ai dám cầu xin cô làm vợ để cô sẽ trở thành người mẹ quấn quít với những đứa con, vì cô cao giá quá!
__________________

QUẢ MÍT
Thân em như quả mít trên cây,
Vỏ nó sù sì, múi nó dày.
Quân tử có yêu thì đóng cọc,(1)
Xin đừng mân mó nhựa ra tay. (1) Đóng cọc: Cọc đóng sâu vào nõ quả mít đem phơi nắng cho chóng chín.
__________________
ỐC NHỒI
Bác mẹ sinh ra phận ốc nhồi,
Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi,
Quân tử có thương thì bóc yếm, (1)
Xin đừng ngó ngoáy lỗ trôn tôi.
(1) Bóc yếm : Chỉ cái vẩy ốc với dụng ý lỡm.
__________________


CÁi QUẠT
Mười bảy hay là mười tám đây(1)
Cho ta yêu dấu chẳng rời tay.
Mỏng dầy chừng ấy, chành ba góc
Rộng hẹp đường nào, cắm một cay.(2)
Càng nóng bao nhiêu thời càng mát,
Yêu đêm chưa phỉ lại yêu ngày.
Hồng hồng má phấn duyên vì cậy.(3)
Chúa dấu vua yêu một cái này.

----------

(1) Mười bảy, mười tám: Số nan quạt giấy, cũng nói tuổi của thiếu nữ.
(2) Cay: Cái suốt của quạt giấy, hải đầu có mảnh kim loại (nhài quạt) hình tròn để chốt các nan lại ở hai nan cái.
(3) Cậy: Giống cây hồng, quả bé và chát, nhựa dùng để phất quạt. "Má hồng không thuốc mà say" (Cung oán ngâm khúc).
__________________


CÁI QUẠT (II)

Một lỗ xâu xâu mấy cũng vừa,(1)
Duyên em dính dán tự bao giờ,(2)
Chành ra ba góc da còn thiếu,
Khép lại đôi bên thịt vẫn thừa.
Mát mặt anh hùng khi tắt gió,
Che đầu quân tử lúc sa mưa.
Nâng niu ướm hỏi người trong trướng,
Phì phạch trong lòng đã sướng chưa?


----------

(1) Lỗ xâu: Các nan quạt đều có một cái lỗ để xâu bằng cái suốt.
(2) Dính dán: Cái nhài quạt chốt các nan quạt lại cho khỏi xổ, để có thể mở ra, khép vào. Dính dán ở đây có nghĩa là kết dính hoặc kết tạo, chứ không phải "dính dáng" với nghĩa liên can.
__________________ TRỐNG THỦNG

Của em bưng bít vẫn bùi ngùi,
Nó thủng vì chưng kẻ nặng dùi.
Ngày vắng đập tung dăm bảy chiếc,
Đêm thanh tỏm cắc một đôi hồi.
Khi giang thẳng cánh bù khi cúi,
Chiến đứng không thôi lại chiến ngồi.
Nhắn nhủ ai về thương lấy với, (1)
Thịt da ai cũng thế mà thôi. (2)
----------


(1), (2) Yêu và thương gắn bó với nhau. Trên cơ sở đó, Hồ Xuân Hương không ưa lối thô bạo.
__________________

MIẾNG TRẦU (1)

Quả cau nho nhỏ miếng trầu hôi (2)
Này của Xuân Hương mới quệt (3) rồi
Có phải duyên nhau thì thắm lại (4)
Đừng xanh như lá bạc như vôi!

----------

(1) Miếng trầu: Một khẩu trầu gồm ba thành phần chính hợp lại là trầu không, cau và vôi.Vỏ (rễ) và thuốc lào là thành phần phụ gia.

(2) Trầu hôi: Lá trầu không loại xấu, nhỏ lá và có mùi hôi.

(3) Quệt: Quệt vôi vào lá trầu rồi mới têm.

(4) Cau đậu (cau kén), trầu lá to và mỡ, vôi vừa phải, khi ăn thì ăn không đỏ và miếng trầu không ngon. Nhà thơ nói, về cái hẩm hiu của duyên phận.
__________________
TÁT NƯỚC

Đang cơn nắng cực chửa mưa tè,
Rủ chị em ra tát nước khe.
Lẽo đẽo chiếc gầu ba góc chụm, (1)
Lênh đênh một ruộng bốn bờ be. (2)
Xì xòm đáy nước mình nghiêng ngửa, (3)
Nhấp nhổm bên ghềnh đít vắt ve. (4)
Ham việc làm ăn quên cả mệt,
Dạng hang một lúc đã đầy phè. ----------

(1) Ba góc chụm : Nhìn nghiêng thì cái gầu dây có thể quy vào hình tam giác, khác với gầu sòng có hình thang.
(2) Bốn bờ be : Tát nước thì phải be bờ.
(3), (4). Hai câu này miêu tả rõ động tác tát nước gầu dây (giai).
__________________


DỆT CỬI

Thắp ngọn đèn lên thấy trắng phau,
Con cò (1) mấp máy suốt đêm thâu.
Hai chân đạp xuống năng năng nhắc,
Một suốt (2) đâm ngang thích thích mau.
Rộng hẹp nhỏ to vừa vặn cả,
Ngắn dài khuôn khổ cũng như nhau.
Cô nào muốn tốt ngâm cho kỹ (3)
Chờ đến ba thu mới dãi màu. (4)


----------

(1) Con cò: Con cò đặt ở trên và chính giữa khung dệt để thắng sợi, làm chuẩn mực cho cái go khỏi lệch theo.
(2) Suốt: ống suốt cuốn chỉ, nằm trong ruột con thoi để nhả sợi.
(3) Ngâm cho kỹ: Sợi vải hồ bằng nước cơm đem ngâm lâu cho bền và óng màu hồ.
(4) Chờ đến nắng hanh của ba tháng thu, nhấn nâu đem dãi nhiều lượt thì vải nhuộm mới lên màu và sẫm dần lại.
__________________
ĐÁNH ĐU

Bốn cột khen ai khéo khéo trồng, (1)
Người thì lên đánh kẻ ngồi trông,
Trai đu gối hạc khom khom cật
Gái uốn lưng ong ngửa ngửa lòng.
Bốn mảnh quần hồng bay phấp phới,
Hai hàng chân ngọc duỗi song song.
Chơi xuân có biết xuân chăng tá. (2)
Cọc nhổ đi rồi, lỗ bỏ không! (3)
----------

(1) Bốn cột: Bốn cây tre trồng làm cây đu.
(2) Chơi xuân: Cuộc vui chơi đón xuân. Biết xuân: Biết tình xuân.
(3) Cuối vụ chơi xuân, các cột đu lại nhổ đi hết, chỉ còn trơ lại các lỗ cọc và rồi người ta sẽ lấp đi. Hồ Xuân Hương chua chát nói về thói vô tâm rất đáng trách về phía nam giới.

KHÔNG CHỒNG MÀ CHỬA

Cả nể cho nên hoá dở dang,
Nỗi niềm nàng có biết chăng chàng.
Duyên thiên chưa thấy nhô đầu dọc, (1)
Phận liễu sao đà nảy nét ngang. (2)
Cái nghĩa trăm năm chàng nhớ chửa? (3)
Mảnh tình một khối thiếp xin mang. (4)
Quản bao miệng thế lời chênh lệch,
Không có, nhưng mà có, mới ngoan! (5)
----------

(1), (2) ở đây, dùng lối chơi chữ Hán. Chữ Thiên là trời nhô đầu lên thì thành chữ Phu là chồng; chữ Liễu là rõ hoặc hết, đồng âm với cây liễu chỉ người con gái, nếu thêm một nét ngang thì thành chữ Tử là con. Hai câu này ý nói: Gái chưa chồng mà sao đã có con trong bụng?

(3), (4) Tình và nghĩa gắn liền đặc tính truyền thống của ta. Hồ Xuân Hương nhấn mạng cái nghĩa, cái trách nhiệm mà người đàn ông nào đó thường vô tâm trước hậu quả để lại cho người phụ nữ.

(5) Tác giả đứng về phía người con gái mà dùng ý một câu ca dao:


"Không chồng mà chửa mới ngoan
Có chồng mà chửa thế gian sự thường!"

HANG CẮC CỚ (1)

Trời đất sinh ra đá một chòm,
Nứt làm hai mảnh hỏm hòm hom.
Kẽ hầm rêu mốc trơ toen hoẻn,
Luồng gió thông reo vỗ phập phòm.
Giọt nước hữu tình rơi lõm bõm,
Con đường vô ngạn (2) tối om om.
Khen ai đẽo đá tài xuyên tạc (3)
Khéo hớ hênh ra lắm kẻ dòm!----------

(1) Tên một cái hang ở trong chùa Thầy. Ca dao có câu: "Hội chùa Thầy có hang Cắc Cớ; Trai chưa vợ thì đến hội này".

(2) Vô ngạn: Không có thành bờ tay vịn.

(3) Xuyên tạc: Xoi và đục thông qua đá.
__________________
KẼM TRỐNG (1)[b]

Hai bên thì núi giữa thì sông.
Có phải đây là Kẽm Trống Không?
Gió giật sườn non khua lắc cắc,
Sóng dồn mặt nước vỗ long bong.
Ở trong hang núi còn hơi hẹp,
Ra khỏi đầu non đã rộng thùng.
Qua cửa mình ơi! Nên ngắm lại, (2)
Nào ai có biết nỗi bưng bồng. (3)----------

(1) Kẽm Trống ở huyện Kim Bảng, phủ Lý Nhân, tỉnh Hà Nam, nay thuộc Nam Hà. Kẽm: Hẻm giữa hai sường núi dốc, giữa có lối đi.

(2), (3) Bồng: Tên một thứ trống. Trong lễ hội xưa có điệu múa trống gọi là múa con đĩ (gái) đánh bồng.
__________________
[b]QUÁN KHÁNH (1)

Đứng chéo trông theo cảnh hắt heo, (2)
Đường đi thiên thẹo quán cheo leo.
Lợp lều mái cỏ tranh xơ xác,
Xo kẽ kèo tre đốt khẳng kheo. (3)
Ba chạc cây xanh hình uốn éo,
Một dòng nước biếc cành leo teo.
Thú vui quên cả niềm lo cũ,
Kìa cái diều ai nó lộn lèo.----------

(1) Quán Khánh: Các công trình nghiên cứu và các văn bản có chú thích đều thống nhất ghi là ở tỉnh Thanh Hoá, song chưa rõ huyện nào.

(2) Hắt heo: Âm chính xác là hắt hiu.

(3) Khẳng kheo: Âm chính xác là khẳng khiu.

đặc biệt bài này đọc mãi chẳng hiểu!!! Nhưng cuối cùng thì đã hiểu

CÁI KIẾP TU HÀNH (1)

Cái kiếp tu hành nặng đá đeo,
Vị gì một chút tẻo tèo teo.
Buồm từ cũng muốn về Tây Trúc, (2)
Trái gió cho nên phải lộn lèo.----------

Thôi post mỏi tay mà chưa hết, tạm thế đã. Cứ từ từ mà hưởng thụ đi các bác...

ông này nhảm hơn mình nghĩ chẹp chẹp, post tiếp đi hen, đang hay mừ

Hay thế còn gì!! cứ từ từ đã , mấy bài kia "thâm sâu" hơn, cứ hiểu hết mấy bào này đi !!

cái ông này, làm đầu óc trong sáng của mình đen tối đi mấy phần

"Quân tử có thương thì bóc yếm,
Xin đừng ngó ngoáy lỗ trôn tôi."
caí này t đọc lâu lắm rồi từ hồi cấp 2 ghớm thật
đúng là Hồ Xuân Hương
t thích nhất là câu này của bà HXH:
"chém cha cái kiếp lấy chồng chung
kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng."
thực trạng của ng phụ nữ VN thời phong kiến. hixhix. ngày trc thì thế thui bjo ko độc quyền thì cũng độc tài ko thích+ ko đc thì vứt việc j phải ...::-":

nhocmaruko đã viết:"Quân tử có thương thì bóc yếm,
Xin đừng ngó ngoáy lỗ trôn tôi."
caí này t đọc lâu lắm rồi từ hồi cấp 2 ghớm thật
đúng là Hồ Xuân Hương
t thích nhất là câu này của bà HXH:
"chém cha cái kiếp lấy chồng chung
kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng."
thực trạng của ng phụ nữ VN thời phong kiến. hixhix. ngày trc thì thế thui bjo ko độc quyền thì cũng độc tài ko thích+ ko đc thì vứt việc j phải ...::-":

"Làm lẽ " à. Mày cũng thích bài đấy cơ à?? tao thấy có lẽ mày hợp với bài độc thân hơn.

ko bjo độc thân sao dc trong khi bạn KID còn tồn tại
mà bạn KID nom dung nhan rất thư sinh kiểu mấy a học trò thời PK ấy he' he'. theo t dc biết thì hồi trc bạn KID thi học sinh giỏi văn vậy mà bjo lại theo toán tin hơi bị dc đấy học tin cũng ko tồi coi bộ văn võ song toàn nhẩy
KID chàng ơi hâm mộ câu đối hôm dựng trại .
... j j đó rùi tự nhiên vươn tới một tầm cao
rất tiếc là chúng ta khoa toán nên các giám khảo giốt văn chứ theo t bài đối này rất hay nếu mà ai đó hiểu biết về văn chương chắc sẽ đánh giá cao bài đối tự tạo này của KID vì t giốt văn mà còn thấy hay nữa là..

Ôi !! Khen vừa thôi chứ bạn Trang. Không là mũi tớ "phổng" lên đấy.Thế mà vẫn bị chê là "giẻ rách" đấy.

Ko ngờ Toàn lại có nhã hứng với thơ thú đến thế. với cả cũng biết khiêm tốn cơ đấy.
Tớ tưởng nhân cơ hội được khen, phải cho mình đi tàu bay giấy lên mây chứ.

Ôi !! còn nhiều điều cậu chưa biết về con người tớ lắm!! . Cậu không biết nhưng người càng tỏ ra khiêm tốn thì rất...à??

những người tỏ ra khiêm tốn thường rất nguy hiểm(riêng toàn rất nham hiểm) vì thế chúng ta phải đề phòng ko khéo chết đó

Tất nhiên. Giờ mới biết à?? Quá muộn rồi em ơi!!!!!!!!!

biết thì biết lâu rùi nhưng bh mới nói cho mọi người biết để còn biết mà tránh

Ý tao nói là mọi người biết lâu rồi. Mày công bố 1 sự thật hiển nhiên để làm gì

chúng m thôi đi đây là chỗ bàn chuyện thơ nôm ko phải chỗ cãi nhau đề nghị KID hay ai đó post thêm mấy bài thơ nôm nữa đi, theo như t đc biết thì HXH còn cao tay hơn cả Trạng Quỳnh nữa, a Q nhà ta định tán chị H nhưng mà ko đối lại đc thơ của bà H nên đành rút lui

Nhầm rồi Trang ơi!!! Trạng Quỳnh đối với Đoàn Thị Điểm chứ đồi với Hồ Xuân Hương bao giờ? . Trạng Quỳnh với Đoàn Thị Điểm cũng là "chúa bựa" đấy . Cũng hợp với phong cách của mình.. . Nhân đây xin post 1 giai thoại đối đáp của Trạng Quỳnh và Đoàn Thị Điểm cho mọi người xem.


"Quan Bảng nuôi cho Quỳnh ăn học là có ý muốn gây dựng cho Quỳnh rồi để gà con gái cho. Nhưng Thị Điểm thì còn muốn thử tài Quỳnh cao thấp thế nào; Quỳnh hiểu ý nên cũng thích đem văn thơ chữ nghĩa ra trổ tài với Thị Điểm. Một hôm Điểm đi chợ, Quỳnh gửi ba mươi đồng kẽm với một mảnh giấy có đề bốn chữ “chiến chiến căng căng” nhờ mua hộ. Thị Điểm mua về cho Quỳnh năm nắm cơm nếp. Quỳnh phải phục tài.

Lần khác, Thị Điểm đi chợ, Quỳnh lại gửi mười đồng kẽm kèm mảnh giấy viết hai chữ “đà cuống.” ý muốn nhò mua hộ cà cuống. . Thị Điểm hiểu ý nhưng muốn trêu Quỳnh, mua cuống cà về cho Quỳnh. Quỳnh bắt đền. Thị Điểm cãi: “Cà cuống nói lái chẳng thành cuống cà là gì?” Quỳnh đành chịu thua.

Một hôm Thị Điểm ngồi khâu ở cửa sổ. Quỳnh đến cửa sổ khác nhìn sang. Thị Điểm bực mình ra một vế câu đối:

Hai người ngồi hai cửa sổ song song

Không đối lại được, Quỳnh đành phải bỏ đi.

Một hôm khác, Quỳnh đi phố Mía, Sơn Tây về, Thị điểm gặp, đọc một vế câu đối :

Lên phố Mía, gặp cô hàng mật, cầm tay kẹo lại hỏi thằm đường .

Quỳnh chưa kịp đối thì Thị Điểm đọc một hơi hai câu nữa:

Trời mưa đất thịt trơn như mỡ, dò đến hàng nem chả muốn ăn.

và :

Bà dồ Nứa đi võng đòn tre, đến khóm trúc thở dài hi hóp.

Quỳnh không sao đối được cả hai câu.

Một buổi khác, Quỳnh đi dạo về, bị chó sổ ra sửa, Quỳnh hoảng sợ, leo lên cây cậy. Thị Điểm chạy ra thấy vậy, bảo rằng : « nếu đối được câu này thì mới đuổi chó cho mà xuống » :

Thằng Quỳnh ngồi trên cây cậy, dái đỏ hồng hồng.

Quỳnh chịu không đối được, đành ngồi trên cây đến lúc con chó bỏ đi mới dám xuống.

Một buổi khác, Thị Điểm tắm, Quỳnh lần khân đòi vào xem. Điểm tức quá đọc một câu thách Quỳnh đối được thì cho vào :

Da Trắng vỗ bì bạch.

Quỳnh chịu không đối được.

Tới một tối kia, Quỳnh lẻn vào giường của Thị Điểm nằm, Thị Điểm vào màn tối mò, quờ quạng chạm phải ... của Quỳnh. Chữa thẹn, Thị Điểm liền đọc :

Trướng nội vô phong phàm tự lập (Trong phòng không có gió mà cột buồm lại dựng lên)

Lần này Quỳnh đối lại được :

Hưng trung bất vũ thủy trường lưu (Trong bụng không có mưa mà nước vẫn chảy dài).

Thị Điểm đọc tiếp vế câu đố nôm :

Cây xương rồng trồng đất rắn, long vẫn hoàn long

Quỳnh đối lại là :

Quả dưa chuột, cuột thẳng gang, thử chơi thì thử"
Mọi người đọc kĩ mới thấy hay !! các cậu đối rất chỉnh. Lại còn .... nữa

phải là " quả dưa chuột, tuột thẳng gang, thử chơi thì thử" chứ. Còn câu da trắng vỗ bì bạchthì có vế đối rồi, là"rừng sâu mưa lâm thâm tuy nhiên ko đc chỉnh lắm
giai thoại về trạng quỳnh rất hay nhưng khá bựa( cả Ba Giai, Tú Suất nữa) vậy mà tớ đọc hết mấy cái đó từ hồi cấp 1. Hèn gì...

Câu da trắng vỗ bì bạch thực ra Trạng Quỳnh chưa đối được. Nên có 1 cuộc thi đối câu ấy. Cuối cùng thấy câu này là chỉnh nhất. Tuy nhiên "vỗ" là động từ., trong khi "mưa" là danh từ nên chưa chỉnh lắm:thuocla: .Mà Thắm cũng đọc cả Ba Giai , Tú Xuất rồi cơ à. ghê nhỉ, lại còn đọc từ hồi cấp 1 nữa. Hèn gì "đen tối" như bây giờ

cái gì mà đen tối? phải là tài trí hơn người, nhìn xa trông rộng

Nhìn xa quá nhỉ. Không ngờ bạn Thắm nhà ta tập "đen tối" từ khi còn nhỏ . Một sự thật chẳng mấy bất ngờ

xỏ xiên hay đấy mợ toàn cái đó hay mà, tác phẩm văn học bất hủ của người ta mà kêu là đen tối. Mà con có tập tành gì đâu, bản chất trời phú,ần gì phải học c

sao minh ket avata cua bacninh2804 the

bạn tuấn có con mắt thẩm mĩ đó bạn mà bạn khen avatar của tớ hay là khen bộ đồ cute của Liên vậy?

nói chung là khen hết........

trời ơi xấu hổ wa' nhầm cả HXH với ĐTĐ đúng là ko thể nào che dấu đc cái việc m học giốt văn và sử chỉ biết là có cái trò đối đáp giữa a Quỳnh và chị nào đó đó( theo bạn Toàn thì là Đòan Thị Điểm) ngại quá nhưg ko sao dù j thì cũng mở mang dc kiến thức hihi thank KID